Celia Cruz akaberekwa muna Gumiguru 21, 1925 muBarrio Santos Suarez, muHavana. "Mambokadzi weSalsa" (sekudanwa kwaakaitwa kubva paudiki) akatanga kuwana inzwi rake nekutaura kune vashanyi.
Hupenyu hwake uye basa rake rine ruvara inyaya yekuratidzwa kwezvekuratidzwa kuNational Museum yeAmerican History muWashington, DC.
Celia Cruz basa
Celia aifarira zvemimhanzi kubva achiri mudiki. Shangu dzake dzekutanga chaive chipo chakabva kune mumwe mushanyi waakaimbira.
Basa remuimbi rakatanga achiri kuyaruka, apo tete vake nehanzvadzi yake vakaenda naye kune cabaret semuimbi. Kunyange zvazvo baba vake vaida kuti ave mudzidzisi, muimbi akatevera mwoyo wake uye akasarudza mimhanzi panzvimbo.
Akapinda muNational Music Conservatory yeHavana, kwaakadzidzisa izwi rake uye akadzidza kuridza piyano.
Mukupera kwema1940, Celia Cruz akapinda mumakwikwi eredhiyo. Somugumisiro, akakwanisa kukwezva pfungwa dzevagadziri vane simba uye vaimbi.
Celia akadanwa semuimbi muboka rekutamba Las Mulatas de Fuego, iro rakafamba muLatin America yose. Muna 1950, akave muimbi anotungamira weLa Sonora Matancera, muCuba inonyanya kufarirwa orchestra.
Muimbi akadzokorora kuoneka mune zvinyorwa zvine chekuita ne salsa. Akaita muLatin America yose neEurope.
Muimbi uyu ndiye aive muimbi weSalsa aikwirisa zvakanyanya, aine marekodhi anopfuura makumi mashanu akarekodhwa. Kubudirira kwake kunokonzerwa nekusanganiswa kunoshamisa kwezwi rine simba remezzo uye yakasarudzika pfungwa yerwiyo.
Celia Cruz muNew York
Muna 1960, Cruz akabatana neTito Puente Orchestra. Chipfeko chake chakapenya uye runako zvakawedzera denderedzwa revateveri zvinoshamisa.
Boka iri rakaita basa guru panguva iyoyo muruzha rutsva rwaikura muma1960 nema1970, mimhanzi yakavakirwa pamimhanzi yakasanganiswa yeCuban neAfro-Latin yaizozivikanwa sesalsa.
Celia akava mugari weUnited States muna 1961. Zvakare muna 1961, akasangana naPedro Knight (muridzi wehwamanda ane orchestra), waakaita naye kondirakiti yekuridza muHollywood, California.
Muna 1962 akaroorwa naye. Uyezve, muna 1965, Pedro akasarudza kumbomira basa rake kuitira kuti atarisire basa romudzimai wake.
Kare muna 1970, Cruz aive muimbi muFania All-Stars. Akafamba neboka iri pasi rose, kusanganisira mashoo muLondon, England, France neAfrica.
Muna 1973, muimbi akaimba muCarnagie Hall yeNew York saGracia Divina muLarry Harlow's Latin opera Hommy-A. Pakanga pari panguva iyi apo mimhanzi ye<em>salsa yakanga yakakurumbira muUnited States.
Mumakore ekuma1970, Cruz akatamba nevamwe vaimbi vakawanda, kusanganisira Johnny Pacheco naWilliam Anthony Colon.
Cruz akarekodha album naJohnny Pacheco muna 1974 inonzi Celia & Johnny. Imwe yematiraki eiyo Quimbera album yakava rwiyo rwemunyori kwaari.
Kurwiswa
Mutsoropodzi Peter Roughing weThe New York Times akatsanangura izwi remuimbi muchiitiko cha1995: "Inzwi rake rainzwika serakagadzirwa nesimbi yakasimba - simbi yakakandwa."
Mukuongorora kwaNovember 1996 kwechiitiko paBlue Note, Greenwich Village (New York), umo Peter Roughing akanyorerawo bepa iro, akacherekedza kushandisa kwemuimbi "mutauro wakapfuma, wedimikira".
Akawedzera kuti, "Hwakanga huri hunhu husingawanzonzwikwa kana kusanganiswa kwemitauro, tsika uye eras kunowedzera kuhungwaru hwepamusoro."
Artist Awards
Mubasa rake rose, Celia akarekodha pamusoro pe80 maalbum nenziyo, akagamuchira 23 Gold Records mibairo uye mishanu Grammy mibairo. Akatamba nevanhu vakasiyana-siyana vane mukurumbira, vanosanganisira Gloria Estefan, Dionne Warwick, Ismael Rivera naWyclef Jean.
Muna 1976, Cruz akatora chikamu mugwaro reSalsa naDolores del Rio naWilliam Anthony Colon, waakanyora naye madambarefu matatu muna 1977, 1981 na1987.
Mutambi uyu akaitawo nyeredzi mumafirimu akati wandei eHollywood: The Perez Family uye The Mambo Kings. Mumafirimu aya, akakwanisa kutora pfungwa dzevateereri veAmerica.
Kunyangwe Celia ari mumwe wevashoma vaimbi veLatina vane vateereri vakawanda muUS, zvipingamupinyi zvemitauro zvakamutadzisa kupaza machati epop muUnited States.
Kusiyana nenyika dzakawanda dzeEurope, uko vanhu vanotaura mitauro yakawanda, nziyo dzeAmerica dzinoridzwa mumutauro wenyika iyi, saka salsa yairidzwa kwekanguva kadiki-diki, sezvaiitwa mune mumwe mutauro kunze kweChirungu.
Celia ane nyeredzi paHollywood Walk of Fame uye akapihwa American National Medal of Arts neMutungamiri Bill Clinton. Akawanawo madhigirii ekuremekedza kubva kuYale University uye University of Miami.
Cruz akapika kuti haachazomboenda pamudyandigere, uye akaramba achirekodha nziyo kunyangwe mushure mekuonekwa aine bundu remupfungwa raakafira muna 2003.
Damba rake rekupedzisira rainzi Regalo del Alma. Iyo albhamu yakahwina Grammy yeBest Salsa/Merengue Album uye Latin Grammy yeBest Salsa Album mushure mekufa muna 2004.
Mushure mekufa kwake, mazana ezviuru zvevateveri veCruz vakaenda kuzvirangaridzo muMiami neNew York, kwaakavigwa muWoodlawn Cemetery.